ارزیابی مقاومت مزرعه ای و گیاهچه ای تعدادی از لاین های پیشرفته و امید بخش گندم نسبت به قارچ blumeria graminis f.sp. tritici عامل بیماری سفیدک پودری گندم در ایران

بیماری سفیدک پودری گندم با عامل blumeria graminis f. sp. tritici در سال های اخیر در بعضی از مناطق کشور به ویژه استان های شمالی خسارت قابل توجهی را به گندم وارد نموده است و مناسب ترین و مؤثرترین راه برای مدیریت و کنترل بیماری، استفاده از ارقام مقاوم به شمار می آید. در این بررسی، تعداد 58 لاین از آزمایش های مقایسه عملکرد امید بخش (erwyt) اقلیم های معتدل، ساحل خزری (گرم و مرطوب شمال) و سرد و تعداد 200 لاین از آزمایش های عملکرد پیشرفته هم اقلیم (arwyt) مربوط به سال زراعی 1383-1382 این اقلیم ها که از نظر عملکرد و سایر خصوصیات زراعی نسبت به سایر ارقام برتری نشان داده بودند، انتخاب و بطور متوالی در سال های 1383 و 1384 در مناطق گرگان، ساری، مغان و ورامین در شرایط طبیعی کشت و در مرحله تورم سنبله و دو هفته بعد از آن، واکنش ارقام مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج دو ساله بررسی های مزرعه ای نشان داد که از مجموع 58 لاین آزمایش های مقایسه عملکرد امیدبخش، در منطقه گرگان 8 لاین، در مغان 25 لاین، در ورامین 30 لاین و در مازندران 16 لاین، مقاوم بودند. همچنین از تعداد 200 لاین آزمایش های عملکرد پیشرفته هم اقلیم, در گرگان 31 لاین, در مغان 55 لاین, در ورامین 109 لاین و در مازندران 65 لاین، مقاومت نشان دادند. تعداد 39 لاین که درطی دو سال آزمایش و در تمامی مناطق فوق در شرایط مزرعه ای مقاوم بودند انتخاب و واکنش گیاهچه ای آن ها در شرایط گلخانه ای با پنج پاتوتیپ قارچ عامل بیماری که قبلاً شناسایی شده بودند، بررسی شد. نتایج نشان داد که اغلب لاین ها در مرحله گیاهچه ای نسبت به بیماری حساس بودند اما بطور نسبی لاین arwyt-n-83-8 با نیای site/orl9127 در مقابل جدایه های شماره 1 و 4 مغان و جدایه های شماره 3 و 5 ورامین مقاوم، ولی در مقابل جدایه شماره 2 گرگان حساس بود. همچنین لاین arwyt-c-83- 49 با نیای appolo / hil 81a در مقابل جدایه های شماره 4 مغان و 5 ورامین مقاومت نشان داد ولی در برابر سایر جدایه ها حساس بود. لاین arwyt-c-83-69 با نیای appolo/90zhong87، نیز نسبت به جدایه های شماره 1 مغان و 3 ورامین مقاوم بود ولی در برابر سایر جدایه ها حساس بود. با توجه به نتایج این بررسی مشخص شد لاین هایی که در نیای خود رقم appolo را دارند، در مقابل بیشتر پاتوتیپ های قارچ عامل بیماری مقاوم بودند. از این ارقام می توان در صورت دارا بودن خصوصیات مناسب دیگر از جمله عملکرد زیاد محصول و مقاومت به سایر تنش های زنده و غیر زنده جهت کشت در مناطق آلوده استفاده نمود.